Rozmawiamy z Michałem Zielińskim, który popełnił scenariusz do Kosa, westernu o Kościuszce

Michał Zieliński: 20 lat robiłem w mediach, dziennikarstwie i okolicach. Moje życie zawodowe to pisanie. Tak się składa, że czytałem kiedyś biografię Kościuszki i byłem pod wrażeniem: tu podróż, tu bitwa, co chwila coś niesamowitego. I jak się okazało, prawie nie ma o tym filmów. Zacząłem pisać wielki serial, ze scenami balistycznymi, coś, co kosztowałoby pewnie ze 100 mln dolarów.

Michał Zieliński: Nikt w Polsce nie ma na to pieniędzy, żeby były sceny walki w USA, w Polsce, wszystko na najwyższym poziomie kostiumowym. Ale zaczęły mi kiełkować pomysły na inne sposoby opowiedzenia tej historii.

Michał Zieliński: Jean "Domingo" Lapierre był oczywiście postacią historyczną. Kościuszko miał dwóch znanych kompanów, jeden z nich pozostał w USA, jeden rzeczywiście przybył do Polski. Oczywiście to nie tak, że biegał w kapeluszu z pistoletem. Ale jest prawdziwą postacią, z Tadeuszem Kościuszko trafił w końcu do rosyjskiego więzienia. Kiedy na niego wpadłem, uznałem, że będzie znakomitym kontrapunktem. Kimś, kto patrzy na to wszystko jeszcze szerzej otwartymi oczami niż główny bohater.

Michał Zieliński: I bardzo dobrze. Niech sprawdzają, niech weryfikują. To bardzo dobry temat do rozmowy. Oczywiście, wiele rzeczy nie całkiem się będzie zgadzało z realiami. W filmie na przykład pada hasło "Bóg, Honor, Ojczyzna", które wtedy jeszcze nie funkcjonowało. Nie szkodzi, nie mieliśmy na celu zrobienia nudnego, historycznego klocka.

Michał Zieliński: Sekwencje snów. Miałem naprawdę odjechane pomysły, które przegrały z czasem, budżetem, po prostu nie było jak tego zmieścić. Miałem też pomysł na inną końcówkę, ale po drodze wizję przejął też reżyser filmu, Paweł Maślona. Dużo rozmawialiśmy i myślę, że to wyszło filmowi ostatecznie na dobre, że pewnych rzeczy w nim nie ma.

Michał Zieliński: Trzeba mniej więcej 7 mln zł, żeby powstał w naszym kraju film na dobrym poziomie warsztatowym i technicznym. Kos kosztował trochę ponad 20 mln zł. To jest dużo, ale taki "Raport Pileckiego" wziął chyba dwa razy tyle. Dlatego Kos to dość droga produkcja jak na Polskę, ale promil tego, ile potrafią kosztować amerykańskie hiciory w stylu "Top Gun".

Michał Zieliński: Nie wiem i to chyba nie całkiem pytanie do scenarzysty. Na pewno nie zarobili kokosów, ale było gwiazdy na planie i dostałem od nich fotki w strojach z epoki na dowód, że dobrze się bawili. Realiów płacowych nie znam.

Michał Zieliński: Myślę, że to drugie. Są książki Ledera, Leszczyńskiego, Pobłockiego, spektakle, inne dzieła kultury. To nie tak, że twórcy patrzyli na siebie i uznali, że "o, to ja też". Po prostu jako społeczeństwo mamy pewne tematy do przegadania. To raczej my, twórcy, jesteśmy marionetkami tego procesu. To, co kiedyś się wydarzyło, ukształtowało nasze dzisiejsze stosunki. I pewnie, kocham "Potop" czy "Ogniem i Mieczem" obejrzeć sobie do rosołu, kocham te kontusze i żupany, ale to jest tylko jedna strona opowieści. A ta druga właściwie nie została opowiedziana.

Michał Zieliński: Na pewno prowokujemy. Czy pańszczyzna to było to samo co niewolnictwo? Nie sądzę, ale stawiam tezę, że było w niej bardzo dużo elementów niewolnictwa. Jeżeli ktoś uważa inaczej, to opowiada bajki sobie i innym. Mi zależało, żeby dać prowokacyjny pretekst do tego, żebyśmy zaczęli o tym gadać i nieprzypadkowo film ma taki wydźwięk, jaki ma.

Michał Zieliński: Przeżywałem zaatakowanie Ukrainy przez Rosjan, zajrzałem nawet do scenariusza, czy nie trzeba czegoś tam poprawić, zmienić. Ale bohater grany przez Więckiewicza, rosyjski rotmistrz, mówił Putinem już wtedy, kiedy to pisałem. A pisałem to, tworząc postać sprzed setek lat. Po prostu ten ich imperializm się nie zmienia.

Michał Zieliński: Ja jestem zachwycony, chociaż nie spodziewałem się Braciaka. Najpierw byłem zdziwiony, potem zobaczyłem jakieś próby i przekonałem się trochę, a potem jak zobaczyłem go w filmie, to już nie miałem pytań. Uważam, że wyszło zajebiście. Bardzo fajnie, że on jest taki stonowany, on ma taką metodę aktorską. Świetnie pokazuje rewolucjonistę, któremu ktoś podciął skrzydła, bo ówczesna Polska naprawdę mogła rozczarować. Znakomity był też Pacek, który gra dziedzica. Dodał sporo interpretacji, znakomicie rozwinął tę postać. W ogóle cała ekipa świetnie zrobiła swoją robotę, to była znakomita gra zespołowa.

Michał Zieliński: Mam koncept na Mikołaja Kopernika. Czuję, że musiałbym pogadać z Jakubem Rużyłło od 1670.

Michał Zieliński: Siedzi we mnie taki pomysł, rzeźbię w tym temacie.

Michał Zieliński: Jej, oczywiście to widzowie decydują. Jeżeli będzie taka popularność i oczekiwania, to jasne, że chętnie zajmę się rozwijaniem tego projektu. Przypominam, że miałem pomysł na cały serial. Niestety: żeby pokazać życiorys, żeby pokazać też jego przygody w Stanach, trzeba dużo, naprawdę dużo pieniędzy. Gdyby się znalazły, chętnie się tym zajmę choćby od jutra.

Michał Zieliński: Historia jest dość uniwersalna, moje doświadczenia z festiwali filmowych są pozytywne. Zdarzyło mi się rozmawiać z Kanadyjczykiem czy innymi obcokrajowcami, którzy ten film po swojemu czytali i podobał im się. Ale szczerze mówiąc, kompletnie nie wiem, jak to będzie odebrane.

Michał Zieliński: Jeżeli chodzi o kino, to koniecznie "Przesilenie Zimowe" i "Poor things". Zaznaczam, że obu nie widziałem ale zapowiadają się tak dobrze, że trzeba po prostu obejrzeć i wyrobić sobie zdanie. Grałem sporo w Hadesa, ale popularność tej gry jest taka, że chyba nie muszę jej polecać. Biega się tam po świecie podziemnym, umiera i ma problemy. Jest też hicior "Blue Eyed Samurai" na streamingach i jest to piękna rzecz. A, no i czytałem teraz książkę Andrzeja Dragana o fizyce kwantowej, ale polecam tylko twardzielkom, bo to wypala mózg.

Michał Zieliński: <westchnięcie>

Michał Zieliński. Wydaje mi się, że większość, ale też trudno to sprawdzić. Ale tam jest taki pocieszający przekaz, że jak nie rozumiesz czegoś, to ok, bo wielu fizyków nie rozumie całości badanych przez siebie zjawisk.