
Fot.: @Globalstats11 - X / Fot.: @PaulStamets - X
Podczas kręcenia jednego z brytyjskich programów telewizyjnych poświęconych dzikiej przyrodzie filmowcy natknęli się na pająka, z którego ciała wyrastały
białawe wypustki owocników
. Po przeprowadzeniu szczegółowych badań okazało się, że zwierzę było zakażone
nieznanym dotąd gatunkiem grzyba
, który doprowadza do śmierci swojego żywiciela.
Na nieznanego dotychczas grzyba filmowcy natknęli się w hrabstwie Down w
Irlandii Północnej
. Zdarzenie miało miejsce podczas realizacji nowych odcinków do serii Winterwatch BBC. Choć odcinki były kręcone jeszcze
w 2021 roku
, dopiero teraz ukazały się wyniki badań opisujących właściwości nowo odkrytego grzyba.
Okaz grzyba razem z truchłem pająka został wysłany do zespołu badaczy, którzy zgromadzili szereg dowodów morfologicznych i molekularnych. Nowy gatunek został nazwany
Gibellula attenboroughii
, na cześć przyrodnika
Davida Attenborough
.
Zarażony pająk został zidentyfikowany jako
czaik jaskiniowy
- gatunek występujący w całej Europie, który lubi zacienione i wilgotne miejsca. Badaczom udało się jednak zebrać dodatkowe okazy zarażonych pająków z różnych jaskiń położonych na terytorium Irlandii. Okazało się, że kolejną ofiarą
Gibellula attenboroughii
był też
sieciarz jaskiniowy
.
Po zebraniu informacji na temat zainfekowanych okazów pająków zespół naukowców stwierdził, że grzyb może
manipulować zachowaniem swojego gospodarza
. Oba wymienione gatunki pająków zwykle ukrywają się w pobliżu swoich sieci i czekają na ofiarę. Ustalono, że po zakażeniach pająki opuściły swoje kryjówki i zostały znalezione na otwartych przestrzeniach, takich jak ściany czy sufity jaskiń, co sprzyja rozprzestrzenianiu się zarodników.
Ustalono również, że zarodniki
Gibellula attenboroughii
przenikają do pająka i infekują jego
hemocel
- jamę, w której u pająków znajduje się hemolimfa, czyli odpowiednik krwi. Następnie grzyb wytwarza toksynę, aby zabić żywiciela, a potem używa substancji przeciwdrobnoustrojowych, które zabijają bakterie, by
zachować zwłoki na dłużej
. W efekcie grzyb pochłania wszystkie składniki odżywcze pająka oraz tworzy na nim owocniki przybierające różnorodne formy.
Tego, że znalezione pająki były zarażone tym samym gatunkiem grzyba, nie dało się stwierdzić na pierwszy rzut oka. Wyglądały one zupełnie inaczej, a różnorodność form, jakie przyjmują żywiciele, może być efektem oddziaływania odmiennych warunków środowiskowych, w których rozwija się grzyb.
Mimo tego stwierdzono, że
Gibellula attenboroughii
jest podobny do innego grzyba, znanego pod nazwą
Ophiocordyceps unilateralis.
Atakuje on mrówki i po ich zarażeniu wpływa na system nerwowy tych zwierząt, przejmując kontrolę nad ich ruchami. Ten grzyb dostosował się do warunków klimatycznych panujących w różnych częściach świata oraz potrafi modyfikować zachowanie swoich ofiar w zależności od klimatu.