Rozmawiamy z Zenobią Żaczek, aktywistką lokatorską, która tłumaczy nam jak działać, ale bez mieszania się w politykę

Zenobia: Jestem anarchosyndykalistką ze Związku Syndykalistów Polski, działaczką pracowniczą i lokatorską. Jest to polityczne w tym sensie, że dotyczy spraw publicznych, które dotyczą wszystkich, ale nie w sensie udziału w partiach politycznych czy polityce w rozumieniu parlamentarnym.

Zenobia: Nie uczestniczę w polityce wyborczej ani czynnie ani biernie z zasady - dlatego, że nie uznaję idei, że ktoś może podejmować decyzje w moim imieniu. Nie ma jednak przeszkód, żebym wpływała na kierunek polityki władz, czy uchwalane ustawy - co też wielokrotnie się nam udawało. Anarchosyndykalizm, to idea dotyczącą demokracji bezpośredniej, wypracowanej w miejscu pracy i zamieszkania, gdzie więzy między ludźmi kształtują się w wyniku wspólnej walki o jakieś bardzo konkretne sprawy - takie jak walka o niewypłacona pensję, walka o zachowanie czy zdobycie mieszkania, walka z eksmisją itp.

Zenobia: Gdy idę ulicą Targową, bardzo często zagadują mnie osoby, które mają potrzeby mieszkaniowe, czy też zostały oszukane przez pracodawców. Lokatorzy też przychodzą na dyżury Komitetu Obrony Praw Lokatorów, gdzie mówią o swoich problemach i proszą o pomoc w ich rozwiązaniu. 

Zenobia: Moja obecność w TVP wiązała się z konkretnym układem sił politycznych. Co mam na myśli? Chodzi przede wszystkim o tzw. aferę reprywatyzacyjną, która dotyczyła nieuprawnionych zwrotów kamienic, których dokonywały różne ekipy rządzące Warszawą, ale zwłaszcza Hanna Gronkiewicz-Waltz. Przeciwko niej zmobilizowano kampanię, w której narzędziem było TVP, w celu dyskredytowania władz PO. Fakt, że jako działaczka ruchu lokatorskiego od lat atakowałam ratusz pod rządami HGW, nadawał mi wiarygodności. 

Poza tym stało się tak oczywiście ze względu na mój coming out. To nie było strawne dla telewizji publicznej, bo w rządowej wizji świata, osoby transpłciowe nie mogą być pozytywnymi bohaterkami. Woleli więc mnie całkowicie wykreślić.

Zenobia: Posługiwałam się TVP, żeby pomagać lokatorom. Celem było nagłaśnianie poszczególnych skandalów reprywatyzacyjych, w których władze PO miały ogromny udział. Efektem tych programów było to, że polityka miasta uległa ewolucji, zmieniano przepisy, ułatwiono lokatorom z kamienic reprywatyzowanych otrzymywanie lokali komunalnych itp.

Zenobia: Oczywiście te zmiany były i są zbyt małe i nadal niezadowalające. Nie jest dobrze, ale faktem jest, że w wyniku nagłośnienia afery od 6 lat nie są zwracane kamienice z lokatorami w środku, to ogromna różnica. 

Zenobia: Nie, to by było sprzeczne z moimi zasadami. Nie mogę jako anarchistka być w strukturach władzy, to by nie miało dla mnie sensu. Mogę z nimi rozmawiać, negocjować zmiany w przepisach, przedstawiać konkretne problemy i proponować rozwiązania i to wielokrotnie robiłam.

Zenobia: Działam z ludźmi którzy chcą działać, żeby poprawić swój los i nie boją się tego robić. Nie muszą się nazywać anarchistami, często mają bardzo różne poglądy, ale jeśli zgadzamy się co do metod działania, to możemy współpracować. 

Zenobia: Jest jednak bardzo istotna różnica: każde działanie, które podejmujemy jest oparte na uzgodnieniach z samymi zainteresowanymi i w bezpośrednim współdziałaniu z nimi. Pieniądze z grantów wiązałyby się z zależnością. Proponowano nam lepsze lokale, współprace, ale wtedy trzeba by zacząć się zastanawiać, co można mówić i przeciwko komu, a to nie jest cena, którą jestem skłonna zapłacić. Więc pieniędzy z tego nie ma, są tylko koszty. Oczywiście mam

 i ludzie wpłacają datki, co pozwala w części pokryć koszty funkcjonowania, ale do tego interesu trzeba dopłacać. 

Zenobia: Tak, robię to w czasie wolnym. Zarobkowo jestem programistką frontendu, więc na szczęście mam dobrą sytuację finansową, co pozwala na ponoszenie kosztów związanych z działalnością. 

Zenobia: Ha ha, na pewno fakt że wychowałam się na Pradze bardzo pomógł. Teraz to już nie jest to samo, ale w latach dziewięćdziesiątych, gdy dorastałam, praskie bramy były miejscem, w którym można było hartować swoją kontrolę nad lękiem. Nauczyłam się wtedy - nazwijmy to "pewnych zasad przetrwania" - przede wszystkim nieokazywania strachu.

Zenobia: Tak, oczywiście. Te typki z filmu, o którym mówisz, były tak naprawdę zestrachane - widać to było w ich oczach - dlatego nie bałam się ich, bo wyczuwałam, że pod maską agresji tak naprawdę się boją. Była jednak inna eksmisja, gdzie był taki typ, który miał pustkę w oczach, widać było że psychopata - wtedy się bałam. 

Zenobia: W wieku dorastania przechodziłam bardzo poważną depresję, co zresztą jest typowe dla osób trans. Wtedy nie chciało mi się żyć, widziałam tylko pustkę i bezsens istnienia. Nauczyłam się, że od tego uczucia nie należy uciekać, tylko potraktować jak fundament, na którym buduje się coś swojego. Niezależnie od stopnia mobbingu, agresji, czy krytyki, nic nie będzie gorsze niż ta pustka, a ta już mnie nie przeraża, bo się z nią zaprzyjaźniłam.

Zenobia: Gdyby spełniły się moje marzenia, to na przykład zasób mieszkaniowy byłby zarządzany przez grupy sąsiedzkie, które dbają o to, żeby osoby potrzebujące miały gdzie mieszkać i żeby nie był możliwy wyzysk w pracy i niewypłacanie pensji. Moje działania nie są skierowane tylko na to, żeby rozwiązać jakieś konkretne problemy (choć muszą też sie na tym opierać), ale też na tym, żeby zmienić świadomość społeczną. Chcę, żeby ludzie mieli poczucie sprawczości, które mogą odkryć akcją bezpośrednią, taką jak okupacja biura nieuczciwego pracodawcy, czy też zajęcie pustostanu. Ludzie, którzy to poczuli, już wiedzą, że nie są zdani na łaskę i niełaskę polityków, ale że ich działania coś znaczą. Innych przed tym powstrzymuje lęk i poczucie bezradności, co jest wykorzystywane przez tzw. "januszy biznesu" i skorumpowanych polityków.

Zenobia: Zacznijmy od tego, że pustostany w zasobie publicznym to jakieś nieporozumienie. To zasób mieszkaniowy, za który wszyscy płacimy, żeby służył rodzinom i bezdomnym, a władze miasta nie zasiedlają go i trzymają puste mieszkania latami, nie budują nowych, choć mają na to środki, łamiąc tym samym obowiązki które wynikają z prawa. W tej sytuacji zajęcie publicznego pustostanu przez osobę, która spełnia kryteria pomocy mieszkaniowej, nie jest żadną "kradzieżą", tylko realizacją kontraktu społecznego i przywróceniem sprawiedliwości, wbrew interesom spekulantów i deweloperów i chroniących ich interesy polityków

Zenobia: Tak, są tysiące pustych mieszkań, a ludzie oczekują latami na lokale. Sytuacja, gdy ktoś mieszka w mieszkaniu prywatnym i nie płaci, jest zupełnie czymś innym. Wcale nie uważam, żeby taka osoba miała na zawsze tam mieszkać. W takich sytuacjach walczę tylko o to, żeby nie doszło do dzikiej eksmisji na bruk. Każdy ma prawo do mieszkania, więc nikt nie może być wyrzucony na ulicę i nie obchodzi mnie co powiedzą na to libki. 

Zenobia: Mówię im, jak zalegalizować już zajęty pustostan. Zajmowanie pustostanu lokatorzy ogarniają we własnym zakresie i ja w tym nie uczestniczę. 

Zenobia: Oczywiście, przez sam fakt mieszkania w nim nabywają ochronę miru domowego i prawo ochrony posiadania. Ponadto, gdy zostanie przeciw nim wytoczony pozew o eksmisję, sąd może przyznać im prawo do lokalu socjalnego, choćby wcześniej go nie mieli. To prawo można zrealizować w tym samym lub innym lokalu. W ten sposób powstaje "coś z niczego". 

Zenobia: Nabywa prawa do ochrony miru domowego. To nie to samo co prawo do mieszkania rozumiane jako umowa najmu lub własność, rzecz jasna. Ale nie można takiej osoby eksmitować na bruk.

Zenobia: Przede wszystkim kocham podróże. Mam bardzo długą listę miejsc, które jeszcze chce zobaczyć, tzw. bucketlistę i ogromną frajdę sprawia mi poznawanie nowych miast. Książki kupuję, żeby rozładować stres, a potem rośnie ta nieprzeczytana kupka wstydu. Ostatnie pozycje, które czytam to

o niszczeniu polskich miast i

Roberta Musila (wisiało na liście do przeczytania dobre 20 lat). Ale lubię też lżejsze rzeczy, na YouTube oglądam pojedynki lotnicze na kanale Growling Sidewinder, bo mi wróciła dziecinna fascynacja samolotami woskowymi.

Zenobia: Lubię arabski pop, Nawwal az Zoghbi, Julię Boutros. Ze śmieszków na przykład lubię format "ludzie pytają ekspert odpowiada" na peju Stronnictwa Popularów. Lubię dociskanie śruby libkom. To jest jedna z moich mało wyrafinowanych przyjemności. Mogłabym też w nieskończoność wklejać jednowyrazowe tweety Balcerowicza. Są tak cudownie denne! Komiksy Ahmeda Goldsteina i Smutne historie spisane na kacu i tanim papierze tez zawsze trzymają poziom i podnoszą mnie na duchu. 

Zeonobia: Przydałaby mi się ustawa o uzgodnieniu płci. Nie chcę pozywać rodziców.

Zobacz też: